• Phòng Khám Chuyên Khoa Ký Sinh Trùng

Bệnh Sán Lá Phổi: Những Điều Cần Biết

 18/03/2020

Một số bệnh ký sinh trùng giun sán không đơn thuần nhiễm bệnh trong đường tiêu hóa mà chúng còn di chuyển vào trong máu gây tổn thương các cơ quan nội tạng như: bệnh sán lá phổi, sán chó, sán gạo heo, giun lươn, sán lá gan lớn,...triệu chứng nhiễm bệnh giun sán trong máu rất giống với các bệnh lý nội khoa khác gây khó khăn cho cho chẩn đoán và điều trị.

>> Những điều cần biết về bệnh sán chó Toxocara

  1. HÌNH THỂ SÁN LÁ PHỔI

Sán lá phổi trưởng thành : Kích thước sán lá phổi dài 8 – 12 mm, rộng 4 – 6mm, dày 3,5 – 5mm. Sán có màu nâu đỏ, trông tựa như hạt cà phê, có hai đĩa hút bằng nhau: một ở miệng, một ở bụng. Thực quản tương đối ngắn, ống tiêu hóa theo một vòng tròn. Bộ phận sinh dục đực có tinh hoàn ít phân nhánh và ở đầu cuối của ống tiêu hóa. Buồng trứng to chia thành thùy.

Trứng : Hình bầu dục, màu nâu sẫm, khá lớn. Kích thước : 80 – 120 x 45 – 60 µm, nắp bằng ít lồi. Vỏ trứng dày nhiều nhất là cực đối diện nắp. Trứng mới sinh ra chỉ có một đám tế bào.

  1. CHU TRÌNH PHÁT TRIỂN SÁN LÁ PHỔI

Sán trưởng thành sống trong phổi, đẻ trứng tại phổi, trứng bị ho ra ngoài bị nuốt lại rồi theo phân ra ngoài. Sau 2 – 3 tuần, ấu trùng lông nở ra, ký sinh ở ốc Melanoides, thành bào tử nang, redia và ấu trùng đuôi. Ấu trùng đuôi chui ra khỏi ốc, ký sinh ở những loài tôm cua nước ngọt, và biến thành nang ấu trùng ở những cơ ngực của những giáp xác đó. Người bị bệnh khi ăn nhằm tôm, cua bị nhiễm nấu chưa chín, một số trường hợp ăn mắm cũng bị nhiễm sán lá phổi.

Chu kỳ phát triển sán lá phổi

Khi vào đến tá tràng, nang trùng xuyên qua thành ruột tới xoang bụng, qua hoành cách mô, màng phổi rồi vào phổi. Khi di chuyển từ ruột đến phổi, nó gây thiệt hại cho các mô mà ní đi qua.  Vào đến phổi, các tế bào hệ võng nội mạc bao vây làm thành mô sợi xung quanh và tạo thành màng bọc có đường kính 1,5cm, chứa sán xung quanh có máu, mủ và một chum trứng sán. Trong lúc di chuyển, sán non có thể lọt vào một nốt tĩnh mạch, về đại tuần hoàn và định vị ở những nơi xa như não, gan, da…

Ngoài người, các gia súc như chó, mèo, heo có thể nhiễm ký sinh trùng này.

ĐẶC ĐIỂM DỊCH TỄ SÁN LÁ PHỔI

Ở Việt Nam, ổ bệnh sán lá phổi phát hiện từ năm 1994 ở Sìn Hồ, Tùa Chùa – Lai Châu, Thuận Châu và Mộc Châu – Sơn La, Đà Bắc – Hòa Bình. Chủng loại sán lá phổi là Paragonimus heterotrmus. Điều tra nghiên cứu dịch tễ thường kỳ của các đơn vị chuyên trách như y tế dự phòng, viện sốt rét côn trùng và ký sinh trùng các năm gần đây cho thấy bệnh sán lá phổi vẫn tập trung ở các tỉnh phía Bắc, đặc biệt là vùng Tây Bắc mà không thấy ở miền Trung hay miền Nam nước ta.

Cua trung gian truyền bệnh: Ranguna kimboiensis. Cua mang ấu trùng sán lá phổi chiếm tỷ lệ 63,5%. Ốc trung gian Melanoides mang ấu trùng sán lá phổi là trẻ em chiếm tỷ lệ 69,4%, tỷ lệ ở người lớn thấp hơn, từ 0,2% - 15%. Các món ăn chính dẫn tới việc nhiễm bệnh là cua nướng hoặc canh cua. Ngoài ra việc giã nát cua lấy nước chữa bệnh cũng là yếu tố nguy cơ nhiễm bệnh. Bên cạnh cua, tôm cũng ký chủ trung gian và các món ăn từ tôm chưa chín có chưa nang trùng có thế dẫn tới việc nhiễm bệnh. Tuy nhiên, không có những dữ liệu nghiên cứu từ loài KCTG này tại Việt Nam.

Bản đồ phân vùng và tỷ lệ nhiễm sán lá phổi ở Việt Nam

  1. TRIỆU CHỨNG BỆNH SÁN LÁ PHỔI

Bệnh biểu hiện bằng những cơn ho, có đờm lẫn máu, sau một thời gian, ho trở thành mạn tính, họ nhiều và sáng sớm đờm có màu rỉ sắt giống như viêm phổi. Thỉnh bệnh nhân ho ra máu, triệu chứng rất giống bệnh lao, đôi khi có ngứa da nổi mề đay dị ứng, nhưng xét nghiệm tìm trực khuẩn lao (BK) âm tính, đa số các trường hợp không kèm theo sốt, một số trường hợp có tràn dịch màng phổi. X-quang phổi có hạch trung thất sưng to, tổn thương nhu mô phổ nốt mờ, mảng mờ có hang nhỏ, chủ yếu tổn thương phổi ở vùng phổi thấp, cũng giống như bệnh sán chó bạch cầu ái toan trong bệnh sán lá phổi cũng tăng trong đa số các trường hợp. Đối với những trường hợp bệnh có sán ký sinh lở các phủ tạng, các triệu chứng diễn biến rất phức tạp, thùy theo phủ tạng bị sán ký sinh. Nếu ở não, thường có những cơn động kinh, hội chứng ở não chiếm tỷ lệ 6,3% bệnh nhân ở vùng nội dịch; ở gan gây áp-xe gan…

  1. CHẨN ĐOÁN SÁN LÁ PHỔI

Dựa vào lâm sàng : Giống lao nhưng không tìm thấy vi khuẩn lao, không gầy sút nhanh chóng, không sốt về chiều. Tuy nhiên, bệnh sán lá phổi có thể kết hợp với bệnh lao và đôi khi chẩn đoán khó khan.

Chẩn đoán xác định : Dựa vào xét nghiệm đờm tìm thấy trứng và có thể có tinh thể Charcot Leyden.

Ngoài ra, có thể thấy trứng trong phân do bệnh nhân nuốt đờm, nhất là trẻ em.

Xét nghiệm huyết thanh miễn dịch : thử nghiệm ELISA dùng kháng nguyên hòa tan, điều chế từ sán lá phổi trưởng thành lấy từ chó, lợn ở vùng nội dịch.

  1. ĐIỀU TRỊ SÁN LÁ PHỔI

Praziquantel (distocide) 25 – 30mg/kg/ngày chia 3 lần x 2 ngày.

  1. DỰ PHÒNG SÁN LÁ PHỔI

Dự phòng bệnh sán lá phổi bằng cách không ăn tôm, cua sống. Nên ăn chín uống sôi, rửa tay trước khi ăn

BS. Lê Thị Hương Giang

PHÒNG KHÁM KÝ SINH TRÙNG SÀI GÒN
CHUYÊN GIA VỀ NGỨA VÀ GIUN SÁN
Địa chỉ: Số 402, An Dương Vương, P.4, Q.5,TP.HCM

Tư vấn: 0912444663 - Hotline: 02838302345
Mở của từ thứ 2 đến thứ 7 từ 7h đến 17h. Nghỉ ngày CN
Thời gian trả kết quả xét nghiệm trong ngày

Tags: bệnh sán chó, thuốc trị sán chó, dấu hiệu nhiễm sán, xét nghiệm sán chó

BÀI VIẾT LIÊN QUAN